Kościół Rzymskokatolicki Pw. Najświętszego Zbawiciela

Ogólne informacje

Archidiecezja Lubelska położona jest na terenie południowo-wschodniej Polski. Jej granice wyznaczają od zachodu tereny nadwiślańskie, od wschodu rzeka Bug, od południa Roztocze, a od północy równiny Podlasia. Obecnie teren archidiecezji to obszar o powierzchni 9 108 km2. Liczba mieszkańców wynosi 1.087.539 w tym 1.028.407 katolików. Siedzibą biskupstwa lubelskiego jest Lublin, miasto liczące obecnie prawie 400 tys. mieszkańców.

Diecezja lubelska, która obchodziła niedawno jubileusz 200-lecia, została utworzona 22 września 1805 roku bullą Quemadmodum Romanorum Pontificum papieża Piusa VII na terenach, które od średniowiecza należały do diecezji krakowskiej oraz łacińskiej diecezji chełmskiej. W pierwszych latach swego istnienia diecezja wchodziła w skład metropolii lwowskiej, jednak w 1818 roku, po tym jak ziemie te znalazły się pod administracją rosyjską, została włączona do nowo utworzonej metropolii warszawskiej [1]. Granice diecezji ulegały znacznym zmianom w trudnych dla Polski i Kościoła czasach zaborów, a zostały na nowo określone w 1925 roku, dzięki reformie administracyjnej w Kościele polskim, której dokonał papież Pius XI; nie zmieniły się też zasadniczo aż do roku 1992. Zachodnią jej granicę stanowiła Wisła od ujścia Wieprza aż po Annopol i Borów. Na wschodzie terytorium diecezji opierało się o Bug, od ujścia Uherki ku południowi. Swoim północnym krańcem sięgała pod Radzyń Podlaski (Czemierniki i Suchowola), natomiast na południu jej granica pokrywała się z granicą rosyjsko-austriacką sprzed I wojny światowej, na odcinku od Wisły na wysokości Zawichostu aż do okolic Dołhobyczowa.
Pod koniec 1991 roku, czyli tuż przed wprowadzeniem nowego podziału administracyjnego Kościoła w Polsce, diecezja lubelska dzieliła się na 33 dekanaty i liczyła 385 parafii oraz tzw. samodzielnych ośrodków duszpasterskich, które z czasem były erygowane jako pełnoprawne parafie[2]. Rozległy teren diecezji (16 847 km2) zamieszkiwało prawie 1794 000 ludzi, z czego katolicy stanowili ponad 1554 000, czyli 86,6%[3]. Najbardziej znaczącą z mniejszości wyznaniowych stanowiła ludność prawosławna, zamieszkująca zwłaszcza wschodni obszar Lubelszczyzny.
W tymże roku do diecezji lubelskiej inkardynowanych było 992 kapłanów, w tym 62 nowo wyświęconych. 58 lubelskich księży pracowało lub studiowało za granicą. Obszerny gmach Wyższego Seminarium Duchownego z trudem mógł pomieścić bardzo liczne grono kandydatów do kapłaństwa; w roku akademickim 1990/1991 było ich 333. Razem z nimi na wykłady w seminarium lubelskim uczęszczali także młodzi zakonnicy: kapucyni i marianie oraz klerycy z ówczesnej diecezji lwowskiej z siedzibą w Lubaczowie, mający w Lublinie swój dom formacyjny. Jednym z nich był ks. Mieczysław Mokrzycki (święcenia kapłańskie 1987), obecny arcybiskup metropolita lwowski obrządku łacińskiego.
Oprócz seminarzystów należących do diecezji, w lubelskim seminarium mieszkali i studiowali także klerycy z katolickiej Cerkwi bizantyjsko-ukraińskiej, która w latach komunizmu nie była uznawana przez władze państwowe i nie posiadała w Polsce oficjalnych struktur. W latach sześćdziesiątych biskup lubelski Piotr Kałwa zaczął udzielać schronienia greckokatolickim kandydatom do kapłaństwa, umożliwiając im studia i formację. Po 1989 roku, gdy w Polsce ustanowiono greckokatolicką eparchię, a w krajach byłego Związku Sowieckiego przywrócono wolność religijną, do lubelskiego seminarium zaczęli wstępować, oprócz grekokatolików z Polski, również liczni seminarzyści obrządku wschodniego z Ukrainy. W latach dziewięćdziesiątych ich wspólnota liczyła 60 osób. Oprócz nich w Lublinie kształcili się również klerycy z Rumunii, Łotwy, Białorusi, a nawet z Armenii. Absolwentem seminarium lubelskiego jest Zbigniew Stankiewicz, arcybiskup metropolita ryski.