Boruta S.A Zakłady Przemysłu Barwników w Zgierzu

Ogólne informacje

Początki zakładów Boruty w Zgierzu sięgają 1894 r., kiedy to Jan Śniechowski - polski fabrykant znający się na produkcji barwników oraz Ignacy Hordliczka – zamożny przemysłowiec o czeskich korzeniach postanowili założyć zakład, którego głównym profilem działalności miała być produkcja barwników.

Pierwszy, niewielkich rozmiarów zakład zlokalizowana na ul. Zegrzyńskiej 6 w centrum miasta. Stopniowo zarząd fabryki, dzięki licznym kontaktom zdobywał zamówienia w rejonie łódzkim. Odbiorami były farbiarnie, drukarnie, oraz inne zakłady chemiczne.

Z czasem dotychczasowa fabryka okazała się być zbyt mała, aby dalej rozwijać produkcję oraz sprostać zamówieniom. Dodatkowo ścieki odprowadzane kanałami do Bzury powodowały skażenie gleby oraz powietrza. Dlatego wspólnicy Śniechowski i Hordliczka podjęli decyzję o zakupie nieużytków o powierzchni 40 ha w okolicach ul. Leśnej i Polnej. Nowa fabryka powstawała w latach 1907-1910.

Następy etap rozbudowy zakładów miał za zadanie ułatwić transport węgla z dworca kolejowego, który dotychczas był transportowany furmankami. Jednak wybuch I wojny światowej opóźnił te plany na lata, a w wyniku walk zbrojnych około połowy zakładów zostało strawionych przez ogień, podpalony przez Niemców. Hordliczka zdołał ukryć przed nimi dokumenty zawierające recepty i składy chemiczne barwników.

W pierwszych latach niepodległości Śniechowski starał się wskrzesić produkcję, jednak okazało się, że nie uda się to bez zewnętrznego zastrzyku kapitału. Tak oto w 1920 r. utworzono spółkę akcyjną Przemysł Chemiczny w Polsce.

W pierwszych latach dwudziestolecia międzywojennego w zakąłdzie poczyniono liczne inwestycje, produkcja jednak musiała koncentrować się na rynku wewnętrznym, ze względu na wojnę z Rosją oraz wojnę cenową z Niemcami. Fatalna stała się dla firmy inwestycja polegająca na zakupie zakładów barwników „Kallie i spółka” z Warszawy, która okazał się być przysłowiową „kulą u nogi”. Zadłużoną firmę uratował Bank Gospodarstwa Krajowego, za cenę utraty niezależności spółki.
Przed wybuchem II wojny światowej, sytuacja zakładów była ciężka ze względu na ostrą konkurencję i dominację niemieckich zakładów „IG Farben”. Ta też firma bezpośrednio po wybuchu wojny przejęła Borutę i przekształciła ją w „Teerfarbenwerke Zgierz GmbH" (Zakład Barwników Smołowych Zgierz Sp. z o. o.), której produkcja podporządkowana była na potrzeby hitlerowskich wojsk. Niemcy dążyli przy tym do całkowitej germanizacji załogi, oraz ostatecznie wymiany polskiej kadry, a profil produkcji zmienić na budowlany.
Zaraz po wojnie rozpoczął się wielki trud odbudowy i uruchomienia zakładów, a ich strukturę i formę własności wielokrotnie zmieniano. Określono jednak ścisłą specjalizację produkcji do wywarzania barwników. W 1952 r. utworzono Instytut Barwników i Półproduktów, tak aby pracą rozwojową zajęli się naukowcy, a kadra pracownicza bieżącą produkcją i zarządzaniem zakładami. W latach 70. myśl techniczna zgierskich zakładów było przedmiotem eksportu do Jugosławi, Egiptu oraz Turcji.

Po 1989 r. Borutę przekształcono w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa, a docelowo firma miała trafić w prywatne ręce. Doradztwo przy procesie przekształceń i prywatyzacji oraz wypracowania nowych strategii zapewnić miała firm CSC Europe. Priorytetem zarządu była budowa oczyszczalni ścieków, tak aby uniknąć płacenia kar środowiskowych.
1.01.1999 r. w miejsce dotychczasowych zakładów postała spółka „Boruta-Kolor Sp. z o.o.”, ona też przejęła produkcję w zakresie barwników.

Obecnie na terenie byłych Zakładach Przemysłu Barwników Boruta S.A. znajduje się Park Przemysłowy Boruta Zgierz o powierzchni 174 ha. Zlokalizowany jest on w granicach ulic Miroszewskiej, Chemików, Konstantynowskiej, Wiejskiej oraz rzeki Bzury (wyłączywszy tereny ŁSSE). W Parku działają liczne mniejsze firmy chemiczne oraz inne zakłady produkcyjne a nawet firmy usługowe oraz hotel, powstałe w oparciu o inwestycje w majątek dawnych zakładów.