Urząd Miasta Krosna

Ogólne informacje

Krosno – średniowieczny, ufortyfikowany gród, dawne Królewskie Wolne Miasto, ośrodek handlu płótnem, suknem i winem węgierskim. Najstarsze ślady istnienia miasta sięgają X i XI w. Około połowy XIV w. Kazimierz Wielki przekształcił Krosno z osady w lokowane na prawie magdeburskim miasto. Wiek XV to dla Krosna początek rozwoju handlu. Przez miasto prowadziły główne szlaki handlowe na Ruś Halicką, Węgry i kraje południowej Europy. Wiek XVI to okres największego rozwoju Krosna. Miasto nazywano wówczas parva Cracovia – mały Kraków. Na początku XVII stulecia osiedliło się tu wielu kupców, wśród których najwybitniejszą postacią był Wojciech Porcjusz. Stopniowa utrata wcześniejszej pozycji miasta rozpoczęła się w 2. połowie XVII w. Dopiero w 2. połowie XIX w. Krosno zaczęło się dźwigać z upadku. Zauważalny szybki wzrost znaczenia miasta związany był z odkryciem Ignacego Łukasiewicza i rozwijającym się tutaj przemysłem naftowym.
Krosno zajmuje obszar ok. 45 km², gdzie obecnie zamieszkuje ok. 50 tys. mieszkańców.

RYNEK
Wytyczony został najprawdopodobniej w czasie lokacji miasta w połowie XIV w. Pierwotnie był mniejszy od współczesnego, a jego powierzchnia znajdowała się o 1,2-1,4 m poniżej obecnego poziomu. Otaczały go budynki drewniane, które od końca XV w. stopniowo zastępowano murowanymi. Trwała zabudowa pojawiła się pod koniec XV w. Z tego okresu pochodzi najstarsza zachowana kamienica Wójtowska oraz piwnice przyrynkowych kamienic.

Rynek w dzisiejszym kształcie stanowi rozległy plac kształtem zbliżonym do prostokąta o wymiarach 115 x 72 m. Wokół niego wznoszą się zabytkowe kamieniczki pochodzące z różnych okresów, wielokrotnie przebudowywane i modernizowane. Część z nich posiada charakterystyczne arkadowe podcienia nadające miastu swoisty, niepowtarzalny klimat. Podcienia we wschodniej części pierzei północnej oraz w południowej pochodzą z XVI i XVII w., natomiast w zachodniej części pierzei południowej są rekonstrukcją z przełomu XIX i XX w. Pozostałe kamienice również posiadały podcienia, które jednak z biegiem czasu uległy zniszczeniu. Podcienia tak jak i Rynek służyły niegdyś do celów handlowych.

Najciekawsze kamieniczki znajdują się w południowo-wschodniej części rynku. Tu zachował się pierwotny układ wielkości parcel, na których budowano kamienice. Parcele, a tym samym kamieniczki są znacznie większe niż w innych częściach rynku. Była to bowiem najbardziej reprezentacyjna część rynku, należąca do najbogatszych właścicieli.

W latach 1999-2000 na krośnieńskim rynku prowadzono badania archeologiczne, które ujawniły cenne elementy dawnej infrastruktury miejskiej tj. wodociągi, kramy kupieckie, studnie, kanały ściekowe, a przede wszystkim relikty dwóch okazałych budowli: domu wójtowskiego oraz renesansowego ratusza. Zarys obydwu budynków zaznaczono w płycie rynku czerwoną cegłą.

DOM WÓJTOWSKI
Dom wójtowski znajdował się w zachodniej części rynku. Był to gotycki budynek kamienno–ceglano-drewniany o wymiarach 14,2 x 10,0 m, wzniesiony około połowy XIV w. Oprócz siedziby wójta spełniał najprawdopodobniej inne funkcje: wagi miejskiej, zbrojowni, więzienia, a w miarę rozwoju miasta – ratusza. Mieścił się tu także warsztat rzemieślniczy. Budynek został zniszczony w czasie pożaru w 1500 lub 1512 r., a wraz z nim archiwum miejskie. Materiał, który uzyskano po rozbiórce ratusza wykorzystano do budowy nowego – renesansowego.

RENESANSOWY RATUSZ
Renesansowy ratusz został wzniesiony w latach 20. XVI w. we wschodniej części rynku. Była to trzytraktowa budowla o wymiarach 20,8 x 15 m, która znacznie wyróżniała się na tle innych obiektów Krosna. Mury piwnic wzniesiono z kamieni piaskowcowych, część naziemną z cegieł, a dach pokryto dachówką ceramiczną. Siedziba władz miejskich oprócz zwykłych funkcji pełniła rolę więzienia oraz spełniała również funkcje handlowe. Mieściły się tu składy, sklepy i piwiarnie. Ratusz istniał do pożaru, który miał miejsce w 1818 r. Następnie został rozebrany i pamięć o nim zaginęła.

FONTANNA
Po zachodniej stronie Rynku znajduje się nowoczesna fontanna, kształtem przypominająca kwiat. Strumienie fontanny sięgające do 3 metrów wysokości posiadają niezwykle efektowne podświetlenie, zmieniające się w czasie. Fontanna nazywana jest papieską, ze względu na to iż została uruchomiona 19 kwietnia 2005 r., w dniu wyboru kardynała Josepha Ratzingera na papieża.