INSTYTUT WSPIERANIA PRZEDSIĘBIORSTW SP Z O O

Ogólne informacje

Ograniczenie wolności lub grzywna, a nawet rok więzienia - zgodnie z art. 212 kodeksu karnego grozi to dziś każdemu sprawcy zniesławienia, niezależnie od tego, czy jest dziennikarzem, blogerem, zwykłym internautą-komentatorem czy naukowcem.
Przestępcą z art. 212 kodeksu karnego może zostać każdy. Każdy z nas komentuje otaczającą go rzeczywistość, pisze na blogu, składa petycje.

Dlaczego rezygnować z odpowiedzialności karnej za słowo?

Jest wiele powodów ale najważniejszym jest tzw. efekt mrożący (ang. chilling effect), który powoduje, że dziennikarze czy obywatele boją się o niektórych tematach pisać, mówić, żeby nie narazić się na odpowiedzialność karną. Oprócz groźby surowych sankcji, z odpowiedzialnością z art. 212 k.k. wiąże się dolegliwy proces (np. wpis do rejestru skazanych, możliwość tymczasowego aresztowania), nie mówiąc już o kosztach generowanych przez postępowanie.
Postulaty skreślenia art. 212 kk można już było usłyszeć z każdej niemal strony sceny politycznej. Podobnie przemawiali w tej sprawie – choć w różnym czasie i okolicznościach – Aleksander Kwaśniewski, Julia Pitera, Jarosław Kaczyński i Janusz Palikot. Skończyło się na obietnicach. Bardziej konsekwentny jest Europejski Trybunał Praw Człowieka, przed którym Polska regularnie przegrywa sprawy związane z wymierzeniem sankcji karnej za zniesławienie. Wątpliwości nie pozostawia również ranking wolności prasy „Press Freedom Index” organizacji „Reporterzy bez Granic”, w którym Polska uplasowała się na 32 miejscu, dając się wyprzedzić większości państw UE, a nawet Ghanie czy Trynidadowi i Tobago.

Czy wykreślenie art. 212 k.k. spowoduje lukę prawną i umożliwi szkalowanie reputacji i dobrego imienia bez ponoszenia konsekwencji?

Nie. Istnieją alternatywne metody egzekwowania odpowiedzialności sprawców zniesławienia. Rekompensaty za zniesławiającą wypowiedź można dochodzić bez przeszkód na drodze cywilnej, gdzie perspektywa uzyskania satysfakcjonującego zadośćuczynienia jest większa, nie zachodzą zaś negatywne skutki wymierzenia kary kryminalnej.
Poza tym wykreślenie zniesławienia z Kodeksu karnego nie oznacza automatycznego zniesienia karalności obelżywej formy wypowiedzi, istnieją inne szczegółowe przepisy karne chroniące np. przed znieważeniem (art. 216 k.k.) lub mową nienawiści (art. 256 i 257 k.k.), które mogą służyć skuteczniej ochronie w najpoważniejszych sprawach.