Prywatne Liceum Ogólnokształcące Franciszkanów (OFM)

Ogólne informacje

Budynek szkoły i internatu istnieje od 1928 roku. Powstał przy zespole kościelno-klasztornym ufundowanym przez króla Zygmunta III Wazę w 1623 roku. Dziś znany jest także jako Sanktuarium Matki Bożej, Księżnej Wieliczki i Patronki Kopalni Soli oraz wielickich górników solnych. W dobudowanym skrzydle klasztoru mieścił się od 1928 r. nowicjat, potem Studium Teologiczne, czyli Wyższe Seminarium Duchowne, po wojnie zaś Średnie Studium Humanistyczne (dwuletnie liceum przygotowujące kleryków do matury).Pierwsi absolwenci wielickiego Kolegium zostali wyświęceni w 1969 roku. Od tego czasu jest ono "kuźnią" kadr naszej Prowincji. Z ich grona wywodzi się większość przełożonych, wychowawców i misjonarzy Prowincji Matki Bożej Anielskiej Zakonu Braci Mniejszych.

Szkoła kontynuuje piękne tradycje Franciszkańskiego Kolegium św. Antoniego, które istniało od 1913 do 1939 roku we Lwowie. W tym czasie najwybitniejszym jego alumnem był błogosławiony o. Krystyn Gondek, męczennik Dachau, beatyfikowany 13 czerwca 1999 roku w Warszawie przez Jana Pawła II.

Po II wojnie światowej na krótko reaktywowano w Warszawie działalność szkoły, jednak dopiero po okresie stalinowskim w 1958 roku, odtworzono ją ponownie przy wielickim klasztorze Franciszkanów. Jest ona prowadzona nieprzerwanie przez Prowincję Matki Bożej Anielskiej Zakonu Braci Mniejszych (OFM).

W najtrudniejszych dla Kościoła latach (1954-56), kiedy prowadzone przezeń prywatne ośrodki szkolne i wychowawcze były likwidowane przez władze komunistyczne, udało się wielickiemu Kolegium uniknąć losu wielu podobnych placówek. Mimo, że nie rozwiązano szkoły, to jednak wciąż inwigilowano jej nauczycieli i zabraniano pracować w niej osobom świeckim.
Status szkoły publicznej Kolegium uzyskało dopiero dzięki zrywowi "Solidarności" w 1981 roku. Prawa te odnawiano początkowo corocznie, później co dwa lata, aż ostatecznie decyzją Ministerstwa Edukacji Narodowej z dnia 16 lipca 1991 roku przyznano Prywatnemu Liceum Ogólnokształcącemu OO. Franciszkanów uprawnienia szkoły publicznej aż do odwołania.

Historia naszej szkoły rozpoczyna się we Lwowie w 1913 r. a zatem u progu wielkiej wojny, która przyniosła Polakom odzyskanie niepodległości. W tym czasie odrębna prowincja Reformatów borykała się z niewielką ilością powołań, brakowało także osób wykształconych i przygotowanych odpowiednio do życia zakonnego. Tak narodził się pomysł Kolegium Franciszkańskiego (Serafickiego). Na potrzeby szkoły powstał we Lwowie odrębny budynek, a pierwszym rektorem został o. Walerian Gawędziński, od początku w pracy wspierał go również prefekt. Taka struktura władzy pozostała do dnia dzisiejszego. Patronem szkoły został święty Antoni Padewski. Wojna i spór z Ukraińcami o przynależność miasta do odradzającej się Rzeczypospolitej przerwały pomyślne początki kolegium. Normalną działalność można było wznowić dopiero w 1921 r. po pokoju ryskim. Szkoła nie była liczna (liczba uczniów wahała się w okresie II Rzeczypospolitej od kilkunastu do kilkudziesięciu osób) i kształciła w głównej mierze uczniów wywodzących się z ubogich rodzin. Początkowo również zdawano egzaminy zewnętrzne w szkołach państwowych. Szkoła dawała swoim wychowankom dobre wykształcenie i niemniej ważne niezłomne zasady postępowania, co pozwoliło jej wychowankom przeżyć koszmar II wojny światowej, łagry sowieckie, a drugi (od 2003 r.) patron szkoły o. Krystyn Gondek poniósł śmierć męczeńską w obozie koncentracyjnym w Dachau i został beatyfikowany 13 czerwca 1999 r. przez papieża Jana Pawła II. II wojna światowa ostatecznie oderwała Lwów od Polski. Bardzo krótko, w latach 1948–1950 próbowano odtworzyć Kolegium lwowskie w Warszawie, była to jednak raczej bursa dla chłopców kształcących się w różnych stołecznych szkołach. Szkolnictwo kościelne i zakonne w latach stalinowskich podlegało stałym szykanom ze strony władz państwowych, likwidowano także Niższe Seminaria Duchowne. Odwilż październikowa 1956 r. i dojście do władzy Władysława Gomułki przyniosło początkowo poprawę sytuacji Kościoła w Polsce. W tej sytuacji postanowiono wznowić działalność kolegium tym razem przy klasztorze Franciszkanów w Wieliczce. We wrześniu 1958 r. powstała szkoła o charakterze Niższego Seminarium Duchownego z programem nauczania liceum ogólnokształcącego. Odwilż była jedynie pozorna, w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych Kolegium podlegało licznym uciążliwym wizytacjom ze strony kuratorium, których celem było doprowadzenie do likwidacji szkoły. Inną metodą ograniczania możliwości absolwentów była konieczność zdawania państwowych egzaminów eksternistycznych, a także zmuszanie nauczycieli do rezygnacji z pracy w kolegium. Pomimo trudności liczni absolwenci z tego okresu wybrali drogę zakonną i kapłańską. Szkoła miała i ma nadal profil humanistyczny. Działał przy niej chór, teatr, uczniowie często wychodzili do kina czy teatru. Odwiedzali ją liczni i znani goście, z których najznamienitszym był niewątpliwie ks. Kardynał Karol Wojtyła. W maju 1981 r. na fali „rewolucji Solidarności” szkoła uzyskała prawo przeprowadzania egzaminów maturalnych. Ostatecznie w zmienionej już sytuacji politycznej kolegium uzyskało na stałe prawa szkół publicznych 15 lipca 1991 r. W wolnej Polsce szkoła przeżywała i nadal przeżywa stałą reformę systemu oświaty. Dyrekcja oraz kadra nauczycielska stara się dostosować szkołę do nowych wymagań i potrzeb edukacyjnych, niemniej największą wartością kolegium jest stała walka o wychowanie młodych ludzi – mocnych charakterem i duchem. Historia franciszkańskiej szkoły jest nierozerwalnie złączona z czasem dramatyczną, czasem spokojną Historią Polski i Polaków.