Muzeum Dulag 121

Ogólne informacje

EKSPOZYCJA

Ekspozycja Dulag 121 składa się z pięciu części, poświęconych Powstaniu Warszawskiemu, exodusowi Warszawy, funkcjonowaniu Dulagu 121, pomocy dla obozu i ostatniemu okresowi jego działalności. Wśród wyeksponowanych obiektów są m. in. oryginalna opaska pracownika kuchni obozowej, kubek i łyżki, należące do więźniów obozu, ołowiane żołnierzyki, wyniesione z Warszawy przez dziecko oraz odręczny list Jarosława Iwaszkiewicza dotyczący losu więzionych w obozie pruszkowskim ludzi kultury. Szczególnie poruszającą i symboliczną pamiątką są klucze, demonstracyjnie wyrzucane na pruszkowską rampę kolejową przez wywożonych w głąb Rzeszy warszawiaków, zebrane przez sześcioletniego Andrzeja Slaskiego.
Jednym z elementów scenograficznych ekspozycji jest kanał (taki sam jak w halach warsztatów kolejowych, w których przetrzymywano warszawiaków) wypełniony przedmiotami, które wypędzeni przynieśli ze sobą do obozu – walizkami, tobołami z pościelą i odzieżą, naczyniami, zabawkami itd. Po jego obu stronach umieszczono stanowiska z wywiadami udzielonymi przez osoby, które przeszły przez Dulag oraz osoby niosące pomoc wypędzonym.

Dwie prezentacje multimedialne stanowią rozwinięcie tematów z fasad poświęconych Dulagowi 121 i pomocy dla obozu. W każdym z kiosków znalazły się fotografie, dokumenty, relacje, wycinki z prasy, mapy i szkice. Obok nich umieszczono replikę fragmentu wagonu bydlęcego – takiego, jakimi warszawiaków wywożono z obozu na dalszą tułaczkę. W kinie znajdującym się na ekspozycji wyświetlane są filmy i zapętlona prezentacja fotografii.

HISTORIA

W 1947 roku na terenie warsztatów pruszkowskich pojawia się tablica poświęcona wysiedlonym mieszkańcom Warszawy. Po trzydziestu latach z inicjatywy kierownictwa Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego zapada decyzja o budowie pomnika upamiętniającego ofiary obozu. Powstaje kompozycja przestrzenna złożona z jedenastu symbolicznych elementów, odsłonięta 28 kwietnia 1990 roku. Jej współtwórcą jest pracownik zakładu, który jako dziecko przeszedł przez obóz w Pruszkowie.

Dziewiętnaście lat później, 2 października 2009 roku, odbywa się uroczystość wmurowania kamienia węgielnego pod budowę muzeum Dulagu 121. W sześćdziesiątą szóstą rocznicę kapitulacji Powstania Warszawskiego zostaje otwarta ekspozycja stała, przygotowana przez zespół z Muzeum Powstania Warszawskiego.