MIEJSKA BIBLIOTEKA PUBLICZNA IM JAKUBA Z GOSTYNINA

Ogólne informacje

Biblioteki gostynińskie do 1939 roku

Tradycje bibliotekarskie w naszym mieście sięgają okresu międzywojennego. Nie były to może sukcesy wielkiej miary, niemniej w tamtym okresie bardzo cenne. Wprawdzie nie było wtedy biblioteki samorządowej, ale działało wiele innych placówek, które udostępniały swe zbiory dość szeroko i wobec braku sieci bibliotecznej można przypisać im rolę bibliotek publicznych. Życie kulturalne i związane z nim bibliotekarstwo niewątpliwie znacznie rozwinęło się po odrodzeniu niepodległego państwa polskiego.
Pierwsza biblioteka w Gostyninie powstała już w 1909 r. Jej właścicielką była Zofia Regina Michalska, żona sekretarza Magistratu. Mieściła się ona w prywatnym mieszkaniu Michalskich przy ul. Kościelnej 14. W roku 1929 biblioteka liczyła 771 woluminów. Dziesięć lat później, w momencie wybuchu wojny liczyła już 6000 książek i rejestrowała około 300 czytelników. Jej działalność przerwała okupacja hitlerowska. Po aresztowaniu Jana Michalskiego powstała obawa o los biblioteki. Niektóre książki rozebrali znajomi, większość zaś została zamurowana na strychu. Podczas rewizji Gestapo odnalazło księgozbiór i zniszczyło wraz z całą dokumentacją.
Właścicielką pokaźnego księgozbioru była Eugenia Kożuchowska. Wypożyczalnia mieściła się obok drukarni, księgarni i sklepu papierniczego, których Kożuchowscy byli właścicielami. Liczyła blisko 1000 woluminów. Całe to przedsiębiorstwo Kożuchowskich mieściło się przy ul. Wesołej (dziś ul. Legionów Polskich). Biblioteka, pomyślana jako przedsiębiorstwo handlowe, wnosiła opłatę jako składkę czytelniczą w wysokości 1,50 zł.
Niemałe zasługi na polu krzewienia oświaty i czytelnictwa położył Katolicki Związek Polek. Stowarzyszenie to inicjowało w mieście wiele społecznych akcji, a swą działalność skupiało głównie na prowadzeniu ochronki i biblioteki. Przewodniczącą KZP w naszym mieście była Maria Szaniawska, żona miejscowego lekarza. W skład zarządu wchodziły też Maria Lewicka, żona dyrektora szpitala i Joanna Gustowska, żona rejenta. Stowarzyszenie miało swą siedzibę na ul. Kutnowskiej 37 ( obecnie ul. 3 Maja). Nie znany jest rok utworzenia biblioteki, ale dane z grudnia 1929 r. podają, że liczyła ona już wtedy 1139 woluminów. Praca biblioteki, dzięki zorganizowanym przez zarząd dyżurom trwała 3 dni w tygodniu po jednej godzinie. Biblioteka przetrwała do wybuchu wojny.
Doniosłą rolę odegrała też założona w 1923 r. biblioteka Policyjnego Klubu Sportowego „Gostyniak". Działała przy ul. Kutnowskiej 11/13 ( obecnie ul. 3 Maja). Istotnym wydaje się fakt, iż czynna była codziennie przez osiem godzin. Z biblioteki tej korzystać mogli wszyscy mieszkańcy miasta.
Pokrewną bibliotekę prowadził klub sportowy „Mazur". Powstała ona z inicjatywy prezesa Klubu, mecenasa Mieczysława Święcickiego. Na jego to bowiem prośby i przez niego prowadzona była zbiórka książek do biblioteki. Umieszczono ją w wydzierżawionym budynku przy ul. Pierackiego (obecnie ul. R. Dmowskiego).
Inicjatorem ruchu czytelniczego była też młodzież. Okręgowy Związek Młodzieży Wiejskiej „Wici" przy pomocy finansowej Stronnictwa Ludowego otworzył w 1924 r. bibliotekę przy ul. Płockiej 39. Przeniesiono ja później do prywatnego domu prezesa Związku Andrzeja Czapskiego na Trakt Gąbiński ( obecnie ul. A. Czapskiego). Początkowo dostępna była tylko dla członków organizacji. Jednak wobec dużego zainteresowania mieszkańców miasta taą placówką, była to bowiem jedyna bezpłatna biblioteka, udostępniono ja ogółowi.
Pod patronatem Stowarzyszenia Młodzieży Polskiej i Bractwa Żywego Różańca swą działalność rozpoczęła w 1929 r. biblioteka parafialna. Zajmowała kącik w parafialnej kancelarii. Dobrowolne składki parafian zapewniały stały dopływ nowości wydawniczych. W bibliotece udostępniano też prasę religijną.
Niemałą bibliotekę posiadało też Gimnazjum im. Tadeusza Kościuszki. Książki udostępniano nie tylko młodzieży szkolnej, ale i wszystkim mieszkańcom.
Bibliotekę posiada liczna wówczas w Gostyninie ludność żydowska. Otwarto ją w 1907 r. Założycielem i kierownikiem biblioteki był Ch.S. Domb. Biblioteka przyjęła imię żydowskiego pisarza, Icchaka Lejba Pereca. Siedzibę swą miała w zakładzie fryzjerskim Towia Jakubowicza przy ul. Płockiej. Gromadziła księgozbiór ( w 1926 r. – 2557 książek) w języku hebrajskim, żydowskim i polskim. Nieznany jest los biblioteki. Prawdopodobnie podzieliła los pozostałych gostynińskich księgozbiorów.
Tablice statystyczne z 1929 r. rejestrują jeszcze inną bibliotekę żydowską Związku Ortodoksów „Agudas Israel" powstałą w 1926 r. a mającą swą siedzibę przy ul. Kutnowskiej 8 ( obecnie ul. 3 Maja). Posiadała księgozbiór wyłącznie w języku żydowskim.
Wypożyczalnie książek beletrystycznych prowadziły też dwie działające w Gostyninie księgarnie: Juliana i Rozalii Jeziorańskich przy ulicy Kutnowskiej ( obecnie ul. 3 Maja) i Lejzera Mendela Goldmana w Rynku, obok Magistratu.
Pożoga wojenna 1939–1945 nie oszczędziła niestety tak pieczołowicie gromadzonych gostynińskich księgozbiorów.

Bibliotekarstwo gostynińskie po 1945 r.

Rok 1945 rozpoczął nowy rozdział w bibliotekarstwie publicznym na terenie miasta. Stało się to za sprawą kilku pedagogów i działaczy, którzy w ukształtowaniu nowego życia kulturalnego szczególne miejsce wyznaczyli książce i bibliotece. Była to działalność niemal pionierska, biorąc pod uwagę fakt, że Gostynin stanowił wtedy pustkę biblioteczną.
Wznowienie działalności bibliotek publicznych zainicjowano powołaniem we wrześniu 1946 r. Biblioteki Powiatowej, która znalazła swą siedzibę w piętrowym budynku przy ul. Marchlewskiego 10 (obecnie ul. R. Dmowskiego). Głównym zadaniem Biblioteki była organizacja sieci bibliotek publicznych w powiecie. Organizację jej powierzono Inspektorowi Szkolnemu w Gostyninie. Na rzecz Biblioteki dokonano zbiórki książek wśród mieszkańców miasta. W tym przedsięwzięciu istotna role odegrały panie, Janina Ścieżyńska, nauczycielka gostynińskiego gimnazjum i Janina Stanisławska.
W 1947 r. Starosta Powiatu Gostynińskiego, J. Łebkowski, rozumiejąc potrzeby czytelnicze mieszkańców zezwolił na wypożyczanie książek na miejscu.
Oddzielną Miejską Bibliotekę Publiczną powołano w 1948 r. Mieściła się w tym samym budynku co Biblioteka Powiatowa. Kierownictwo jej w powierzono Stanisławie Gierblińskiej, zaś Biblioteki Powiatowej przekazano Janinie Michałowskiej.
Kolejne zmiany przyniósł styczeń 1955 r. Połączono wtedy obie placówki tworząc Powiatową i Miejską Bibliotekę Publiczną w Gostyninie. Janina Michałowska została jej kierownikiem. Pod tą nazwą funkcjonowała Biblioteka do czerwca 1975 r., do momentu reformy administracyjnej kraju.
Z dniem 1 września 1965 r. funkcję kierownika Biblioteki objęła Helena Zielińska i sprawowała ją do grudnia 1990 r.
Warunki lokalowe Biblioteki były bardzo złe. Wyraźną poprawę przyniósł rok 1966. Biblioteka znalazła wtedy swą siedzibę w nowo otwartym Domu Kultury
Kolejna ważna data w historii gostynińskiej książnicy to październik 1971 r., kiedy to wyodrębniono z Wypożyczalni i udostępniono mieszkańcom miasta Oddział dla dzieci.
Z chwilą likwidacji powiatów w 1975 r. Biblioteka stała się Oddziałem Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Płocku.
Wychodząc naprzeciw zapotrzebowaniom mieszkańców władze miasta zdecydowały o utworzeniu filii bibliotecznej na terenie nowo powstałego osiedla przy ul. Płockiej. Otwarto ją w grudniu 1984 r. Jak ważna była to decyzja świadczy fakt iż obsługuje ona 1/3 naszych czytelników.
Przełomowym okazał się rok 1990, po wprowadzeniu reformy samorządowej. Mocą Uchwały Rady Miejskiej Biblioteka stała się placówką miejską finansowana przez Urząd Miasta Gostynina. W tym też roku odeszła na emeryturę dotychczasowa kierowniczka Helena Zielińska, a z dniem 1 grudnia 1990 r. na to stanowisko powołano Jolantę Bigus, która kieruje tą funkcję do chwili obecnej.
Ważną datą w historii gostynińskiej Biblioteki był rok 2006, kiedy to Uchwałą Rady Miejskiej nadano Bibliotece imię Jakuba z Gostynina, rektora Akademii Krakowskiej w latach 1503-1504. Tę uroczystość połączono z obchodami 60-lecia działalności Miejskiej Biblioteki Publicznej w Gostyninie na rzecz mieszkańców naszego miasta.
Ważnym czynnikiem, sprzyjającym kształtowaniu nawyków czytelniczych jest działalność kulturalna biblioteki. Organizowane są spotkania autorskie, wystawy, głównie o tematyce literackie, konkursy, lekcje biblioteczne. W 2014 r. rozpoczął działalność Dyskusyjny Klub Książki.
Powstanie Gostynińskiego Klubu Poetyckiego, zrzeszającego twórców naszego miasta i okolic pozwoliło na organizację wieczorów poetyckich, cieszących się wśród mieszkańców dużym powodzeniem.
Większość działań oświatowych Miejskiej Biblioteki Publicznej wspierana jest przez grono jej sympatyków zrzeszonych w Kole Przyjaciół Biblioteki, które powstało w 2003 r. Przewodnicząca Koła jest Wiesława Cessak. Wiele też placówek oświatowych i instytucji kultury, głównie Miejskie Centrum Kultury współpracuje z Biblioteką przy organizacji imprez kulturalnych.