Stowarzyszenie Ekologiczno - Kulturalne "Ziarno"

Ogólne informacje

Stowarzyszenie Ekologiczno – Kulturalne ZIARNO zostało zarejestrowane w Sądzie Okręgowym w Płocku w październiku 1995.

Historia jego sięga jednak końca lat 80-tych. Pewne „ziarna inspiracji” jako pierwszy zasiał Julian Osetek, z wykształcenia inżynier – chemik, z pasji i powołania – rolnik biodynamiczny. Julian Osetek, kiedy w Polsce „peerolwskiej” obowiązywały nakazy nawożenia mineralnego gleby, odkrył wykłady o rolnictwie biodynamicznym Rudolfa Steinera, twórcy systemu filozoficzno-religijnego, zwanego antropozofią. i w małym gospodarstwie w Nakle nad Notecią rozpoczął prowadzenie pierwszego w Polsce gospodarstwa biologiczno-dynamicznego. W latach 80-tych Osetek czując atmosferę rodzącej się wolności i nowej rzeczywistości, zaczął jeździć po Polsce krzewiąc ideę rolnictwa bez chemii. Trzeba pamiętać, że wówczas było postrzegane jako kompletne dziwactwo. Profesor warszawskiej Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego, Mieczysław Górny (on sam wielokrotnie bywał w Grzybowie), którego Julian przekonał, miał wiele trudności z tego powodu na swojej uczelni. Julian dotarł także do Grzybowa i zainspirował p. Mariana Kłoszewskiego do zaangażowania się na rzecz rolnictwa ekologicznego. P. Marian w roku 1987 założył w Grzybowie Kółko Rolnicze-Ekologiczne ZIARNO i zachęcał miejscowych rolników do upraw bez chemii i wkrótce pojechał z pierwszymi truskawkami ekologicznymi do Warszawy. Wsparcie przyszło także ze Szwajcarii, gdzie rolnictwo biodynamiczne już od kilkunastu lat rozwijało się bardzo szybko. Szwajcarscy rolnicy biodynamiczni zapraszali na swój koszt zainteresowanych rolników z Polski, w tym także z gminy Słubice. Gospodarstwo Martina Otta w…. odwiedzili m.in. Marian Kłoszewski i Janina Bartos. Niektórzy rolnicy zostawali na kilka tygodni, żeby lepiej poznać metody biodynamiczne. Pierwsi pionierzy rolnictwa ekologicznego, tacy jak Mieczysław Bablski czy Piotr Hillar, tak właśnie zdobywali pierwsze doświadczenia. Wówczas Peter Stratenwerth na jednym z gospodarstw w …………………. odbywał praktykę. Spotkał wówczas Juliana Osetka, który gorąco zachęcał go do wyjazdu do Polski. Tę myśl podjęła także antropozofka, Cornelia Lanica, która wcześniej odwiedziła Mariana Kłoszewskiego w Grzybowie, a która przypadkowo spotkała Petera w pociagu. Dzięki zaproszeniu p. Mariana do Polski (były to jeszcze czasy PRL-u i przyjazd cudzoziemca do Polski był bardzo utrudniony), Peter Startenwerth w kwietniu 1989, spakowawszy podstawowy sprzęt, dotarł do Grzybowa starą ciężarówką, firmy Borgwarg (dziś stoi w ośrodku Stowarzyszenia) . Od Państwa Cierlickich zakupił niespełna pięciohektarowe gospodarstwo i stary, drewniany, wiele lat nie zamieszkały dom. Dom był początkowo pozbawiony nie tylko kanalizacji, ale i wody, która trzeba było przywozić z odległych o 3 kilometry Słubic. Peter rozpoczął ekologiczne gospodarowanie i chciał zaproponować na rynku jakiś produkt, który dawałby szanse dochodu. W małym pomieszczeniu, dawnym kurniku zbudował prosty piec do chleba i zamontował kocioł miedziany do wyrobu serów (w tym miejscu obecnie znajduje się mini-muzeum). Zaczął wyrabiać sery żółte, metodą której nauczył się w Alpach szwajcarskich w czasie swojej praktyki. Recepturę na chleb razowy wypracował sam, podpatrując zarówno szwajcarskie gospodynie jak i podpytując o polskie tradycje. Tak powstał pierwszy chleb hruby (na początku był to wyłącznie chleb żytni), który do 98 roku był nazywany po prostu chlebem Petera.

Pierwsze próby sprzedaży na warszawskim rynku miały miejsce w maju 1990 roku na ul. Grójeckiej 75, gdzie w Ośrodku Kultury Ochoty powstał Klub Zdrowego Odżywiania. Ewa Smuk, inicjatorka Klubu, zorganizowała tam razem z Piotrem Meterą pierwsze kiermasze żywności ekologicznej. Poprzedziły je wykłady, m.in. prof. Mieczysława Górnego i kursy zdrowej kuchni, zwłaszcza kuchni makrobiotycznej. Warszawiacy zjeżdżali ze wszystkich dzielnic, żeby kupić mąkę czy ziarno od Piotra Hillara, produkty Mietka Babalskiego, czy truskawki z Kółka Rolniczego Ekologicznego ZIARNO w Grzybowie.

Peter od początku pobytu w Polsce, chciał prowadzić także aktywność społeczną, co nie było łatwe, m.in. z powodu zbyt słabej znajomości języka na początku, a także pewnej idealizacji rzeczywistości polskiej wsi. Niemniej już jesienią 1990 zorganizował w Grzybowie we współpracy z Klubem Zdrowego Odżywiania pierwsze Święto Michała, na które przyjechało kilkudziesięciu warszawiaków, a jednocześnie drugie tyle lokalnych mieszkańców. Wtedy tez po raz pierwszy odwiedziła Grzybów Ewa Smuk. Wspólnie z Peterem zaczęła organizować następne wyprawy do Grzybowa, w ramach tzw. „ekologicznych sobót”, gdzie całe rodziny mogły spędzić czas w jednym z pierwszych w Polsce gospodarstwa ekologicznych. W spotkaniach tych aktywny udział brał Marian Kłoszewski i często goście odwiedzali też jego dom w Grzybowie 44 (potem stał się on siedzibą Fundacji im. św. Franciszka z Asyżu).

Ewa Smuk zainicjowała także obchody Dnia Ziemi w gminie Słubice, które odbyły się po raz pierwszy w roku 1992 przed pałacem Mikorskich z udziałem zaczynającego dopiero występować zespołu „Grzybowianki” (pod kierunkiem p. Cecylii Milczarek z Grzybowa) oraz zespołu folkowego z Warszawy. W 1992 Ewa Smuk zaczęła także organizować, pracując jeszcze w Warszawie w Ośrodku Edukacji Ekologicznej EKO-OKO, przyjazdy edukacyjne grup szkolnych na cały dzień do gospodarstwa w Grzybowie.

W 1993 roku Ewa Smuk sprowadziła się do Grzybowa i na początku 1994 roku poślubiła Petera Stratenwertha. Oboje chcieli dalej rozwijać działalność społeczną i edukacyjną, do której włączało się coraz więcej lokalnych rolników i innych mieszkańców, np. organizując zajęcia dla dzieci, wydarzenia lokalne, czy wydając od kwietnia 1994 roku gazetę lokalną „Wieści znad Wisły”. Powstał pomysł utworzenia stowarzyszenia. Inicjatorzy chcieli zachować nazwę ZIARNO, żeby uszanować inicjatywę Mariana Kłoszewskiego, dzięki której Peter i Ewa znaleźli się w Grzybowie. W 1995 roku w czasie wielu spotkań założyciele stowarzyszenia dyskutowali nad celami statutowymi nowopowstającej organizacji. Wyraźnie wyróżniał się nurt rolniczy: rolnicy ekologiczni liczyli, że organizacja pomoże im w zbycie produktów, oraz edukacyjno- społeczny. Ostatecznie podczas spotkania założycielskiego komitet założycielski w składzie: zatwierdził statut i złożono dokumenty do Sądu w Płocku. 12 października 1995 Sąd postanowił zatwierdzić powstanie nowej organizacji.

Dużym przełomem w historii ZIARNA było powstanie własnego ośrodka. Początkowo większość działań obywała się na podwórku gospodarstwa Petera, w domu prywatnym Ewy i Petera, w domu Mariana Kłoszewskiego czy w dawnej szkole w Jamnie. Budowa własnego ośrodka na bazie starej obory (w roku 1996) była możliwa dzięki zaangażowaniu Ewy, Petera i Simona Cowena (Anglika, który wówczas mieszkał w Grzybowie), ale przede wszystkich dzięki pierwszej dużej dotacji, którą Stowarzyszenie otrzymało z angielskiej Fundacji Sheedrove Trust. W dalszej rozbudowie (budowa kuchni, stołówki) pomogły inne środki europejskie, m.in. z holenderskiej fundacji oraz Fundacji Idealna Gmina.